;
BACK
>

Wednesday, March 19, 2025

Chiến lược huy động vốn của VinFast dưới sự điều hành của CFO Vingroup (2017-nay)


Chiến lược huy động vốn của VinFast dưới sự điều hành của CFO Vingroup (2017-nay)

Các phương thức huy động vốn

Chiến lược và cách triển khai huy động vốn

Xác định nhu cầu vốn và lộ trình: Ngay từ đầu, CFO Vingroup đã đánh giá VinFast là dự án sản xuất ô tô điện cần vốn rất lớn và dài hạn. Kế hoạch tài chính được xây dựng theo các giai đoạn phát triển của VinFast: Giai đoạn 2017-2019 tập trung vốn cho xây dựng nhà máy và ra mắt sản phẩm ban đầu; giai đoạn 2020-2022 mở rộng sang xe điện và chuẩn bị kế hoạch IPO; giai đoạn 2023-nay mở rộng thị trường quốc tế và đẩy mạnh sản xuất hàng loạt. Nhu cầu vốn ước tính lên đến hàng tỷ USD mỗi năm, đặc biệt do VinFast chưa có dòng tiền dương. CFO đã đặt mục tiêu điểm hòa vốn vào năm 2026 và lên kế hoạch huy động đủ nguồn lực để nuôi dự án đến mốc này (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast). Từ kế hoạch kinh doanh, CFO xác định hình thức vốn phù hợp cho từng giai đoạn: vay nợ ưu đãi để tài trợ tài sản cố định ban đầu, sau đó huy động vốn cổ phần lớn khi mở rộng toàn cầu nhằm giảm gánh nặng nợ.

Đa dạng hóa kênh vốn và linh hoạt chiến thuật: Chiến lược huy động vốn của CFO là đa dạng hóa tối đa các kênh vốn, không phụ thuộc vào một nguồn duy nhất. Trong nước, CFO tận dụng lợi thế uy tín của Vingroup để vay ngân hàng và phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Quốc tế, CFO tìm kiếm các khoản vay được bảo lãnh (như tín dụng xuất khẩu Đức) để hưởng lãi suất thấp. Khi các quỹ đầu tư tư nhân tỏ ra thận trọng, CFO ưu tiên nguồn lực nội bộ (Vingroup và ông Vượng) như giải pháp “cầu nối” tạm thời. Chẳng hạn, năm 2023 khi kế hoạch IPO trì hoãn do thị trường kém thuận lợi, VinFast đã phải dựa vào gói cứu trợ 2,5 tỷ USD từ chủ sở hữu (VINFAST ENTERS INTO STANDBY EQUITY SUBSCRIPTION AGREEMENT OF UP TO $1.0 BILLION WITH YORKVILLE ADVISORS - VinFast Global Community). Đồng thời, CFO vẫn âm thầm chuẩn bị cho phương án SPAC như một lối đi khác để niêm yết. Việc chuyển hướng sang SPAC cho thấy sự linh hoạt của chiến lược huy động vốn – ưu tiên mục tiêu cuối cùng (tiếp cận thị trường vốn quốc tế) hơn là cố chấp vào một con đường. CFO cũng chọn thời điểm phù hợp: chỉ tiến hành IPO/niêm yết sau khi VinFast đã có sản phẩm thương mại (ra mắt xe điện tại Mỹ) nhằm thuyết phục nhà đầu tư về tiềm năng doanh thu.

Đàm phán với nhà đầu tư: Vai trò CFO thể hiện rõ trong quá trình đàm phán với các định chế tài chính và nhà đầu tư chiến lược. CFO phải xây dựng câu chuyện thuyết phục về VinFast – một startup xe điện Việt Nam nhưng có tham vọng toàn cầu và sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Vingroup. Trong các thương vụ vay quốc tế, CFO hợp tác chặt với các ngân hàng lớn (Credit Suisse, HSBC…) để trình bày dự án VinFast, qua đó đạt được các khoản tín dụng kỷ lục (VinFast được bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD nhập khẩu thiết bị - Báo VnExpress Kinh doanh). Khi làm việc với các nhà đầu tư cổ phần, CFO (cùng ban lãnh đạo VinFast) đưa ra viễn cảnh tăng trưởng và lộ trình IPO, định giá công ty ở mức hấp dẫn để thu hút quỹ. Ví dụ, trước thềm IPO 2022, VinFast từng kỳ vọng mức định giá ~60 tỷ USD (Investors in VinFast's SPAC cash out most shares | Reuters), tuy nhiên CFO đã phải điều chỉnh linh hoạt theo phản hồi thị trường xuống mức 23 tỷ USD trong thương vụ SPAC năm 2023. CFO cũng tích cực tìm kiếm đối tác chiến lược ngành ô tô/xe điện để vừa góp vốn vừa hỗ trợ chuyên môn, nhưng việc này gặp khó khăn do VinFast còn non trẻ. Dù vậy, công ty khẳng định luôn “có các nhà đầu tư chiến lược và tổ chức quan tâm, sẵn sàng tham gia” và sẽ tiến hành gọi vốn khi thời điểm thích hợp (VinFast's shares surge in Nasdaq debut for Vietnam EV maker | Reuters).

Thời điểm huy động và sử dụng hiệu quả: CFO cân nhắc kỹ thời điểm thị trường để huy động vốn đạt hiệu quả cao nhất. Giai đoạn 2017-2018, VinFast tranh thủ lãi suất toàn cầu thấp để vay dài hạn cố định. Đến 2021, khi thị trường chứng khoán sôi động và làn sóng xe điện lên cao, CFO đẩy nhanh kế hoạch IPO (nộp hồ sơ F-1 cuối 2021) (Huy động vốn cho VinFast: Nước cờ mới của tỷ phú Vượng trên đất Mỹ | Báo Dân trí). Sau đó năm 2022, khi chứng khoán toàn cầu sụt giảm, VinFast tạm hoãn IPO để chờ thời điểm tốt hơn, tránh huy động với định giá thấp. Vốn huy động được CFO phân bổ ưu tiên cho các hạng mục cốt lõi: xây dựng nhà máy Hải Phòng, phát triển dải sản phẩm (xe xăng Lux, sau đó chuyển hướng sang xe điện VF), mở rộng mạng lưới bán hàng trong và ngoài nước, và đầu tư R&D (đặc biệt là công nghệ pin EV). CFO cũng giám sát việc tái cơ cấu danh mục của Vingroup để tập trung nguồn lực cho VinFast – ví dụ, Vingroup rút khỏi mảng bán lẻ và điện thoại vào 2019-2021, vừa giảm gánh nặng vừa thu hồi vốn cho dự án xe điện. Nhờ dòng vốn lớn được sử dụng đúng mục đích, chỉ sau 5 năm VinFast đã xây dựng xong nhà máy hiện đại và tung ra loạt sản phẩm ô tô điện, đạt vị trí hãng xe bán chạy nhất Việt Nam năm 2022-2023 (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast). Các quyết định tài chính như chuyển đổi khoản vay thành vốn chủ năm 2023 cũng cho thấy CFO biết điều chỉnh cấu trúc vốn để sử dụng nguồn tiền hiệu quả hơn (giảm áp lực lãi vay, tập trung vốn cho hoạt động kinh doanh) (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast).

Những khó khăn và thách thức trong quá trình huy động vốn

Biến động thị trường và rủi ro huy động: Hành trình gọi vốn của VinFast diễn ra trong bối cảnh thị trường nhiều biến động. Thị trường chứng khoán quốc tế năm 2022-2023 không thuận lợi (lãi suất tăng, nhà đầu tư giảm khẩu vị rủi ro), khiến kế hoạch IPO của VinFast bị trì hoãn và sau đó phải chọn con đường SPAC với ít vốn hơn dự kiến. Thị trường trái phiếu trong nước cũng trải qua khủng hoảng niềm tin cuối 2022 sau một loạt vụ vi phạm (trái phiếu bất động sản), làm nhà đầu tư e dè với trái phiếu doanh nghiệp – VinFast buộc phải trả lãi suất cao tới 12-13,5%/năm để thu hút người mua (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters) (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam). Biến động tỷ giá và lãi suất quốc tế làm tăng chi phí vốn vay USD của VinFast (vì doanh thu chủ yếu VND trong khi nhiều khoản vay bằng USD). CFO phải liên tục điều chỉnh kế hoạch huy động cho phù hợp thị trường, đôi khi chấp nhận “vay đắt” hoặc nhận hỗ trợ khẩn cấp từ chủ sở hữu khi không kịp huy động bên ngoài.

Rủi ro tài chính nội tại: VinFast là startup công nghệ cao, đòi hỏi đầu tư lớn nhưng chưa có doanh thu đáng kể trong những năm đầu, dẫn tới dòng tiền âm kéo dài và lỗ luỹ kế lớn. Điều này tạo ra thách thức niềm tin với nhà đầu tư. Báo cáo cho thấy VinFast lỗ gần 2 tỷ USD chỉ trong 9 tháng đầu năm 2023 (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters) và dự kiến còn lỗ đến 2025-2026. Hệ số đòn bẩy cao với hàng tỷ USD nợ vay khiến rủi ro tài chính tăng (Fitch cảnh báo nợ của Vingroup tiệm cận ngưỡng rủi ro do phải liên tục rót vốn cho VinFast và dự báo dòng tiền còn âm kéo dài (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters)). CFO Vingroup vừa phải đảm bảo thanh khoản ngắn hạn (tránh cạn tiền mặt) vừa quản trị rủi ro vỡ nợ nếu VinFast huy động không kịp. Năm 2024, có thời điểm VinFast chỉ còn ~98 triệu USD tiền mặt trong khi nợ ngắn hạn lên tới 6,73 tỷ USD (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam), đặt ra bài toán rất căng thẳng về thanh khoản. Việc phụ thuộc lớn vào nguồn vốn chủ sở hữu (ông Vượng và Vingroup) cũng tiềm ẩn rủi ro nếu tập đoàn mẹ gặp khó khăn hoặc giới hạn nguồn hỗ trợ. CFO phải xây dựng các kịch bản tài chính dự phòng (như thỏa thuận với Yorkville để có thể bơm vốn dần khi cần) nhằm giảm thiểu rủi ro mất cân đối dòng tiền.

Cạnh tranh ngành xe điện: Ngành ô tô điện toàn cầu cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt với sự thống trị của Tesla, BYD cũng như các hãng truyền thống chuyển sang EV. Điều này ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của VinFast khi nhiều nhà đầu tư so sánh VinFast với các đối thủ mạnh. Chiến tranh giá do Tesla khởi xướng năm 2023 (giảm giá xe) gây sức ép lên hãng mới nổi như VinFast phải chi nhiều cho khuyến mãi, ảnh hưởng tới biên lợi nhuận và kéo dài thời gian lỗ. Nhà đầu tư cũng thận trọng hơn với startup EV sau khi chứng kiến nhiều hãng mới (như Lucid, Rivian) tuy huy động được vốn lớn nhưng vẫn chậm chạp đạt lợi nhuận. CFO VinFast gặp thách thức trong việc thuyết phục nhà đầu tư rằng VinFast có lợi thế riêng (thị trường nội địa, hậu thuẫn của Vingroup, chiến lược toàn cầu…) đủ để cạnh tranh. Đồng thời, VinFast phải chi mạnh cho R&D (ví dụ tự phát triển pin, công nghệ tự lái) để không tụt hậu, làm tăng nhu cầu vốn và rủi ro tài chính.

Phản ứng của thị trường và cổ đông: Sự hoài nghi của thị trường là trở ngại lớn. Ngay tại Việt Nam, một số cổ đông Vingroup lo ngại tập đoàn đang đánh cược quá nhiều vào VinFast. Cổ đông ngoại tại Vingroup đã bán ròng mạnh: tỷ lệ nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài giảm gần 60% sau khi VinFast niêm yết (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Những cổ đông lớn như SK Group (Hàn Quốc) cũng lên kế hoạch thoái bớt vốn tại Vingroup trong bối cảnh lo ngại rủi ro VinFast (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Điều này gây áp lực lên giá cổ phiếu VIC và tâm lý thị trường trong nước. Ở tầm quốc tế, sau khi VinFast niêm yết, giá cổ phiếu biến động mạnh (tăng vọt rồi giảm sâu) có thể làm xói mòn niềm tin của một số nhà đầu tư tổ chức về tính ổn định của công ty. CFO phải đối mặt với việc cân bằng kỳ vọng: vừa cần vốn lớn để VinFast phát triển, vừa phải trấn an cổ đông về khả năng kiểm soát rủi ro. Các buổi họp nhà đầu tư, cổ đông thường niên của Vingroup trong hai năm qua ghi nhận nhiều câu hỏi chất vấn về khoản đầu tư VinFast, cho thấy áp lực giải trình lên CFO và ban lãnh đạo VinFast/Vingroup (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters).

Yếu tố nội bộ và nhân sự: Quản trị một dự án khởi nghiệp lớn trong lòng một tập đoàn đa ngành cũng có thách thức nội bộ. VinFast đã trải qua nhiều thay đổi lãnh đạo cấp cao (ví dụ thay CEO toàn cầu nhiều lần, cuối 2023 chính Chủ tịch Phạm Nhật Vượng phải trực tiếp đảm nhiệm CEO VinFast). Việc này có thể gây gián đoạn chiến lược và phải điều chỉnh kế hoạch tài chính cho phù hợp hướng đi mới của ban lãnh đạo. CFO cũng phải phối hợp chặt giữa đội ngũ tài chính Vingroup và VinFast, khi VinFast có pháp nhân toàn cầu (trụ sở Singapore, công ty con ở Mỹ, châu Âu) tuân thủ nhiều hệ thống kế toán, luật khác nhau. Sự phức tạp nội bộ đòi hỏi CFO xây dựng hệ thống quản lý tài chính minh bạch, kiểm soát dòng vốn giữa các công ty con và công ty mẹ, đảm bảo tuân thủ pháp lý ở mọi nơi. Áp lực hoàn thành các mục tiêu kinh doanh nội bộ (do ban lãnh đạo đề ra tham vọng cao) cũng có thể khiến CFO phải điều chỉnh liên tục kế hoạch vốn – ví dụ kế hoạch bán 80.000 xe năm 2024 (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam) đòi hỏi vốn lưu động lớn cho tồn kho và mạng lưới, trong khi nếu doanh số không đạt như kỳ vọng thì vốn bị ứ đọng.

Các quy định pháp lý chi phối quá trình huy động vốn

Quy định về chào bán chứng khoán và IPO: Để IPO tại Mỹ, VinFast phải tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt của Ủy ban Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC). CFO đã giám sát việc chuẩn bị báo cáo tài chính theo chuẩn mực quốc tế (US GAAP/IFRS), xây dựng hệ thống kiểm soát đáp ứng tiêu chuẩn công ty đại chúng Hoa Kỳ. Bà Lê Thị Thu Thủy (Phó Chủ tịch Vingroup) từng nhấn mạnh việc tuân thủ các quy định khắt khe của SEC và được chấp thuận niêm yết chính là minh chứng cho uy tín của VinFast trên trường quốc tế (Huy động vốn cho VinFast: Nước cờ mới của tỷ phú Vượng trên đất Mỹ | Báo Dân trí). VinFast đã nộp hồ sơ F-1 và cập nhật thông tin theo yêu cầu của SEC trong suốt quá trình chờ niêm yết. Mặc dù cuối cùng chọn con đường SPAC, VinFast vẫn phải đáp ứng các quy định của sàn Nasdaq về công bố thông tin, quản trị công ty, và duy trì mức vốn tối thiểu. Tại Việt Nam, Vingroup cũng phải xin phép cơ quan quản lý (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) về việc chuyển đổi sở hữu VinFast ra công ty nước ngoài (VinFast Singapore) để phục vụ niêm yết, theo đúng quy định quản lý doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra nước ngoài. Ngoài ra, luật chứng khoán Việt Nam quy định chặt chẽ về chào bán chứng khoán ra công chúng trong nước, nhưng VinFast chưa thực hiện IPO trong nước mà chọn huy động trên thị trường quốc tế để vượt trần giới hạn huy động vốn.

Quy định về phát hành trái phiếu và vay vốn: Việc VinFast phát hành trái phiếu phải tuân thủ Nghị định 153/2020/NĐ-CP (và sửa đổi 65/2022) về chào bán trái phiếu riêng lẻ. Theo đó, VinFast chủ yếu phát hành dưới hình thức riêng lẻ cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, không chào bán công chúng, để phù hợp quy định (do công ty chưa có lãi, chưa đủ điều kiện phát hành công chúng). CFO phải đảm bảo công bố thông tin đầy đủ mỗi đợt phát hành và đáp ứng giới hạn về khối lượng, mục đích sử dụng vốn theo luật. Đặc biệt từ 2023, yêu cầu xếp hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp phát hành >500 tỷ đồng đã có hiệu lực, VinFast có thể phải tiến hành đánh giá tín nhiệm hoặc nhờ Vingroup bảo lãnh để tăng tín nhiệm thay thế (Pham Nhat Vuong's Vingroup backs VinFast bonds worth over $260 million). Về vay vốn quốc tế, VinFast tuân thủ quy định quản lý vay nước ngoài của Ngân hàng Nhà nước (phải đăng ký khoản vay trung-dài hạn nước ngoài, không vượt hạn mức nhất định so với vốn chủ sở hữu...). Khoản vay 950 triệu USD có bảo lãnh chính phủ Đức cũng phải được Ngân hàng Nhà nước phê duyệt vì là khoản vay nước ngoài có bảo lãnh của bên thứ ba. CFO đóng vai trò đảm bảo các thủ tục pháp lý này được thực hiện đúng, tránh rủi ro vi phạm có thể dẫn đến mất khả năng vay tiếp.

Chính sách ưu đãi ngành xe điện: VinFast được hưởng lợi từ các chính sách khuyến khích của chính phủ Việt Nam cho sản xuất và tiêu dùng xe điện, vốn cũng là yếu tố pháp lý quan trọng tác động đến chiến lược tài chính. Luật về thuế và phí được điều chỉnh để hỗ trợ xe điện: thuế tiêu thụ đặc biệt giảm xuống 3% trong 5 năm đầu (2022-2027) đối với ô tô điện dưới 9 chỗ (Vietnam Electric Vehicle Industry - International Trade Administration), lệ phí trước bạ giảm 100% trong 3 năm đầu mua xe điện (EV registration fees may be exempted for additional two years). Những ưu đãi này được quy định trong các nghị định và luật thuế, CFO phải theo dõi để tận dụng trong kế hoạch kinh doanh (ví dụ dự báo giá bán lẻ và doanh số tăng nhờ ưu đãi thuế phí, từ đó điều chỉnh nhu cầu vốn lưu động). Ở Mỹ, VinFast nhận ưu đãi từ chính quyền bang NC theo hợp đồng đã ký, đồng thời tuân thủ các điều kiện đi kèm (như tạo số lượng việc làm cam kết, đầu tư đúng tiến độ) để không bị thu hồi ưu đãi (Incentives package worth $1.2 billion draws electric car plant to NC). Chính sách tín dụng thuế của Liên bang Mỹ (IRA 2022) cho xe điện cũng ảnh hưởng đến VinFast – để xe VinFast đủ điều kiện hưởng tín dụng thuế cho người mua, VinFast phải xem xét đầu tư nội địa hoá sản xuất pin tại Mỹ, điều này thuộc chiến lược dài hạn có tính đến yếu tố chính sách.

Luật đầu tư và sở hữu nước ngoài: Là một dự án với vốn đầu tư nước ngoài (do VinFast Singapore nắm 99,9% VinFast Việt Nam (Huy động vốn cho VinFast: Nước cờ mới của tỷ phú Vượng trên đất Mỹ | Báo Dân trí)), VinFast chịu sự điều chỉnh của Luật Đầu tư Việt Nam về dự án FDI. Việc chuyển tài sản, vốn góp giữa Vingroup và VinFast Singapore phải theo quy định (được chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài, đóng thuế nếu có phát sinh). Khi nhận vốn từ nhà đầu tư nước ngoài (ví dụ thỏa thuận với nhóm UAE), VinFast cũng phải đảm bảo tuân thủ luật ngoại hối và báo cáo dòng vốn theo yêu cầu của Việt Nam. Trên bình diện quốc tế, các luật về đầu tư như quy định của Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Hoa Kỳ (CFIUS) có thể xem xét thương vụ nếu có yếu tố nhạy cảm (mặc dù ngành ô tô ít bị giới hạn hơn). CFO cần nắm rõ các ràng buộc pháp lý này để cấu trúc giao dịch huy động vốn phù hợp, tránh bị chặn bởi quy định (chẳng hạn chọn Singapore làm nơi nhận vốn để dễ dàng hơn so với trực tiếp tại Việt Nam).

Kết quả đạt được từ chiến lược huy động vốn

Quy mô vốn huy động qua các giai đoạn: Tính đến cuối năm 2023, VinFast đã huy động được một lượng vốn khổng lồ để tài trợ cho quá trình phát triển. Giai đoạn 2017-2019, công ty huy động khoảng 1,35 tỷ USD vay nợ quốc tế (400 triệu + 950 triệu USD) (VinFast được bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD nhập khẩu thiết bị - Báo VnExpress Kinh doanh) (VinFast được bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD nhập khẩu thiết bị - Báo VnExpress Kinh doanh) và hàng trăm triệu USD vốn chủ từ Vingroup (con số nội bộ không công bố chi tiết, nhưng Vingroup đã đầu tư mạnh vào xây dựng nhà máy). Giai đoạn 2020-2022, VinFast tiếp tục nhận vốn chủ sở hữu bổ sung từ Vingroup để bù đắp lỗ hoạt động (ước tính hàng tỷ USD) và huy động thêm ~20.000 tỷ VND (gần 1 tỷ USD) trái phiếu nội địa. Song song, Vingroup cũng bán bớt tài sản ngoài ngành (bán Vinmart cho Masan, đóng mảng điện thoại VinSmart) để dồn nguồn lực tài chính cho VinFast. Giai đoạn 2023 đến nay, VinFast nhận 2,5 tỷ USD vốn hỗ trợ từ ông Vượng/Vingroup (để chuẩn bị cho năm 2023-2024) (VINFAST ENTERS INTO STANDBY EQUITY SUBSCRIPTION AGREEMENT OF UP TO $1.0 BILLION WITH YORKVILLE ADVISORS - VinFast Global Community), hoàn tất niêm yết đưa công ty thành đại chúng (dù không huy động được nhiều tiền mặt từ SPAC). Tổng cộng, Vingroup và ông Vượng đã rót khoảng 13,5 tỷ USD vào VinFast tính đến tháng 10/2023, và còn cam kết gần 3,5 tỷ USD bổ sung trong các năm tới (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Đây là con số rất lớn so với quy mô một doanh nghiệp Việt Nam, thể hiện quyết tâm và khả năng huy động của tập đoàn. Tuy nhiên, vốn từ nhà đầu tư bên ngoài (không thuộc Vingroup) đến nay khá hạn chế: ngoài các khoản vay và trái phiếu (là nợ phải trả), vốn cổ phần từ đối tác ngoài gần như chưa có. Dự kiến sau khi niêm yết, VinFast sẽ thực hiện các vòng gọi vốn cổ phần mới (nếu thương vụ với nhóm UAE 1 tỷ USD thành công, đó sẽ là vốn ngoại đáng kể đầu tiên).

Hiệu suất sử dụng vốn: Dòng vốn hàng tỷ USD đã giúp VinFast đạt được những cột mốc quan trọng trong phát triển kinh doanh. Chỉ trong 21 tháng từ khi khởi công (9/2017) đến 6/2019, VinFast đã xây dựng xong nhà máy hiện đại tại Hải Phòng và ra mắt những mẫu xe đầu tiên (Fadil, Lux) – một tốc độ kỷ lục có được nhờ nguồn vốn dồi dào và triển khai quyết liệt. Đến 2022, VinFast chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện, ra mắt các dòng VF8, VF9 trong và ngoài nước. Kết quả, VinFast trở thành hãng ô tô bán chạy nhất Việt Nam năm 2022 với hơn 19.000 xe (vượt các hãng lâu năm) (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast), đặc biệt mẫu VF e34 và VF8 dẫn đầu phân khúc EV nội địa. Trên thị trường quốc tế, với vốn đầu tư mạnh mẽ cho marketing và mạng lưới, VinFast đã xuất khẩu hàng nghìn xe sang Mỹ, Canada, châu Âu trong 2023 và xây dựng hệ thống showroom tại California, Paris, Cologne... Vốn cũng được dùng để phát triển danh mục sản phẩm đa dạng (từ xe máy điện, bus điện đến 5 dòng SUV điện trải các phân khúc). Mặc dù hiệu suất tài chính ngắn hạn còn thấp (do công ty vẫn lỗ lớn), nhưng hiệu quả sử dụng vốn có thể đánh giá qua việc VinFast đạt hoặc vượt một số mục tiêu hoạt động. Năm 2023, VinFast giao được 38.000 xe điện toàn cầu, vượt kế hoạch đã điều chỉnh (33.000 xe) (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Nguồn vốn cũng được quản lý để thực hiện đúng các dự án trọng điểm: nhà máy Mỹ chậm tiến độ một năm (dời sang 2025) do điều chỉnh chiến lược, nhưng nhìn chung các dự án trọng yếu khác (như nhà máy pin, trung tâm R&D) đều được rót vốn đầy đủ. Nhờ đó, VinFast tự tin đặt mục tiêu giao 50.000-60.000 xe năm 2024 và tiệm cận điểm hòa vốn 2025-2026.

Định giá công ty qua các vòng gọi vốn: Giá trị của VinFast đã có những bước thăng trầm qua các lần huy động. Trước IPO, Vingroup định giá nội bộ VinFast khoảng 27 tỷ USD khi góp vốn vào VinFast Singapore (theo báo cáo cơ cấu sở hữu). Khi nộp hồ sơ IPO cuối 2021, VinFast kỳ vọng mức định giá tới 60 tỷ USD (Investors in VinFast's SPAC cash out most shares | Reuters), nhưng thị trường thực tế chỉ chấp nhận khoảng 23 tỷ USD trong thương vụ SPAC 2023 (Investors in VinFast's SPAC cash out most shares | Reuters). Dù vậy, ngay sau niêm yết, do số cổ phần lưu hành ít, giá cổ phiếu VFS đã tăng vọt đưa định giá VinFast vượt 85 tỷ USD vào tháng 8/2023 (VinFast's shares surge in Nasdaq debut for Vietnam EV maker | Reuters) – biến VinFast thành hãng xe có giá trị cao thứ 3 thế giới thời điểm đó. Tuy nhiên, mức định giá “trên mây” này không bền vững; cổ phiếu đã điều chỉnh giảm mạnh về cuối 2023. Hiện tại (đầu 2025), vốn hóa VinFast dao động quanh 8-10 tỷ USD (so với ~23 tỷ khi niêm yết) do thị trường đánh giá lại triển vọng công ty. Việc định giá giảm phản ánh lo ngại của nhà đầu tư về khoản lỗ lớn và khả năng pha loãng khi huy động vốn mới. Phản hồi từ các nhà đầu tư tổ chức quốc tế tới nay khá thận trọng: chưa có quỹ lớn nào công khai rót vốn mới sau niêm yết, phần nào cho thấy họ chờ VinFast chứng minh kết quả kinh doanh tốt hơn. Ngược lại, đánh giá của các nhà đầu tư hiện hữu (Vingroup, ông Vượng) vẫn rất tích cực – họ sẵn sàng tăng vốn dù định giá giảm, thể hiện niềm tin dài hạn vào VinFast.

Phản hồi từ thị trường tài chính: Chiến lược huy động vốn của VinFast được giới chuyên gia nhìn nhận vừa tham vọng vừa mạo hiểm. Mặt tích cực, nhiều chuyên gia khen ngợi VinFast dám nghĩ lớn và huy động được nguồn lực chưa từng có cho một startup Việt: “thương vụ tín dụng 950 triệu USD là kỷ lục, khẳng định vai trò tiên phong của VinFast/Vingroup trên thị trường vốn quốc tế” (VinFast được bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD nhập khẩu thiết bị - Báo VnExpress Kinh doanh). Việc niêm yết thành công tại Mỹ cũng được coi là bước ngoặt lịch sử cho doanh nghiệp Việt Nam, mở đường cho các công ty khác. Tuy nhiên, phản hồi thận trọng đến từ các tổ chức xếp hạng tín nhiệm: Moody’s và Fitch đều xếp hạng “junk” (dưới mức đầu tư) cho trái phiếu liên quan Vingroup/VinFast, do lo ngại đòn bẩy cao và dòng tiền yếu (Why EV Investment in VinFast is Putting Strain on Vingroup). Giá trái phiếu VinFast trên thị trường thứ cấp có lúc xuống thấp, thể hiện lo ngại rủi ro của nhà đầu tư trái phiếu. Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, cổ phiếu VIC của Vingroup đã giảm khoảng 50% giá trị từ lúc VinFast bắt đầu kế hoạch IPO đến cuối 2023 (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters), cho thấy nhà đầu tư trong nước cũng e ngại ảnh hưởng của VinFast tới sức khỏe tài chính tập đoàn. Dù vậy, sau mỗi cột mốc huy động vốn quan trọng (như ký được gói vay lớn, công bố được đầu tư, hay niêm yết thành công), giá cổ phiếu và tâm lý thị trường lại có những thời điểm phấn khởi, phản ánh sự kỳ vọng vào tương lai VinFast. Nói cách khác, phản hồi của thị trường rất dao động: hưng phấn khi có tin tốt về vốn, nhưng cũng sẵn sàng bán tháo khi lo ngại rủi ro – thách thức CFO phải luôn theo sát và quản trị kỳ vọng này.

Mô hình tài chính của VinFast

Cơ cấu vốn (vốn vay vs vốn chủ): VinFast được cấu trúc tài chính với sự hậu thuẫn mạnh từ công ty mẹ, dẫn đến tỷ lệ vốn chủ sở hữu khá cao trong giai đoạn đầu (do Vingroup liên tục bơm vốn). Tuy nhiên, do nhu cầu vốn quá lớn và liên tục, tỷ lệ nợ vay tăng nhanh trong những năm gần đây. Tính đến giữa 2023, VinFast có tổng nợ phải trả khoảng 10 tỷ USD trong khi vốn chủ sở hữu chỉ khoảng 4-5 tỷ USD (ước tính từ các khoản đóng góp) – tức đòn bẩy tài chính cao. Chỉ riêng nợ ngắn hạn đã lên 6,73 tỷ USD, nợ dài hạn 2,8 tỷ USD (6/2024) (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam), gấp nhiều lần tài sản hữu hình của công ty, cho thấy VinFast phụ thuộc lớn vào nợ để tài trợ hoạt động. Trước tình hình đó, CFO đã tham mưu thực hiện chuyển đổi một phần nợ thành vốn: năm 2023, 80.000 tỷ VND (~3,3 tỷ USD) khoản vay từ Vingroup được chuyển thành cổ phần ưu đãi (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast), giúp tăng vốn chủ và giảm nợ. Đồng thời, VinFast cũng nhận thêm vốn cổ phần từ ông Vượng và Vingroup (tổng 85.000 tỷ cam kết đến 2026) (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast) để cải thiện cân đối vốn. Sau các động thái này, tỷ lệ vốn chủ sở hữu tăng lên, giảm bớt gánh nặng đòn bẩy, nhưng công ty vẫn còn nợ trái phiếu lớn và sẽ tiếp tục vay mới nếu cần. Mô hình vốn của VinFast hiện tại có thể xem là “lệch” về phía cổ đông trong nước (hầu như chưa có vốn cổ phần nước ngoài), và nợ vay chủ yếu là từ thị trường nội địa và tín dụng song phương, chưa có khoản vay quốc tế thương mại lớn mới sau 2018 (ngoại trừ tín dụng xuất khẩu). Tỷ lệ vốn góp của cổ đông bên ngoài rất nhỏ (sau SPAC, cổ đông công chúng <1%), vì vậy VinFast vẫn hoạt động như một công ty gia đình mở rộng – vốn chủ do chủ sở hữu chính bơm, vốn nợ do công ty mẹ bảo lãnh.

Dòng tiền và khả năng thanh khoản: VinFast hiện vẫn trong giai đoạn dòng tiền âm do mỗi năm chi tiêu đầu tư và chi phí vận hành vượt xa doanh thu bán hàng. Báo cáo tài chính 2022 cho thấy lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh của VinFast âm hơn 1 tỷ USD, và con số này năm 2023 còn lớn hơn khi mở rộng thị trường Mỹ. Vì vậy, VinFast phụ thuộc vào dòng tiền tài trợ (financing cash flows) từ vay nợ và vốn góp. CFO luôn phải đảm bảo công ty có đủ tiền để trả các khoản nợ ngắn hạn và chi phí. Nửa đầu 2024, tiền và tương đương tiền của VinFast tụt xuống chỉ còn 98 triệu USD (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam), báo động đỏ về thanh khoản. Nhờ có khoản bơm vốn từ ông Vượng (hơn 876 triệu USD trong 2023-H1/2024) (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam) và phát hành thêm trái phiếu, VinFast mới tạm thời vượt qua điểm nghẽn tiền mặt. Quản trị dòng tiền trở thành ưu tiên cao nhất của CFO: công ty liên tục tái cấp vốn (refinance) các khoản nợ đáo hạn bằng cách phát hành lô trái phiếu mới (như 6.000 tỷ tháng 10/2024 dùng để trả trái phiếu cũ sắp đáo hạn) (EV maker VinFast issues this year's second bond batch worth $157.5 mln in Vietnam). Bên cạnh đó, CFO phải thương thảo giãn nợ với chủ nợ: ví dụ cuối 2023, Vingroup gia hạn các khoản phải trả của VinFast hoặc chuyển chúng thành vốn chủ, giúp giảm áp lực dòng tiền trả nợ ngay. Mô hình dòng tiền hiện nay có thể tóm gọn: tiền thu từ bán hàng < tiền chi cho sản xuất + đầu tư + lãi vay, thiếu hụt này được bù bằng tiền đi vay mới và vốn góp mới. Do đó, vòng quay huy động vốn chưa thể ngừng cho đến khi VinFast đạt điểm hòa vốn dòng tiền.

Doanh thu và chi phí so với kế hoạch: Ban đầu, VinFast đề ra kế hoạch doanh thu khá lạc quan, dự tính chiếm lĩnh nhanh thị phần xe Việt Nam và xuất khẩu hàng chục nghìn xe. Tuy nhiên, thực tế doanh thu đã chậm hơn kế hoạch ban đầu. Năm 2019-2020, VinFast bán xe xăng với doanh số thấp hơn dự báo, lỗ bán hàng lớn do chi phí sản xuất cao. Đến năm 2021-2022, VinFast chuyển hướng sang xe điện, khiến kế hoạch doanh thu từ xe xăng bị hủy bỏ giữa chừng (gây mất một phần vốn đầu tư vào phát triển dòng xe xăng Lux). Kế hoạch ban đầu có thể kỳ vọng VinFast hòa vốn sớm hơn, nhưng việc đổi chiến lược giữa đường và mở rộng quốc tế làm tăng chi phí và lùi mốc hòa vốn đến 2026. Năm 2022, VinFast giao chỉ ~7.400 xe điện (so với kế hoạch đầu năm ~15.000 xe), doanh thu khoảng 634 triệu USD, chỉ đạt một phần nhỏ so với mục tiêu dài hạn (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Trước tình hình đó, VinFast đã điều chỉnh giảm mục tiêu doanh số 2023 xuống khoảng 33.000 xe, và thực tế đã vượt nhẹ mục tiêu điều chỉnh với ~34.000 xe (nhờ thị trường Việt Nam tăng mạnh) (EV maker VinFast's losses heap pressure on parent Vingroup as foreign investors sell | Reuters). Doanh thu 2023 tăng đáng kể (~1,5 tỷ USD) nhưng chi phí cũng tăng, khiến lỗ vẫn ở mức ~2,1 tỷ USD. So với kế hoạch ban đầu (mà theo một số nguồn là đạt hòa vốn EBITDA năm 2023), VinFast đang chậm khoảng 2-3 năm. Biên lợi nhuận gộp hiện vẫn âm do quy mô sản xuất còn nhỏ, song công ty kỳ vọng khi sản lượng tăng (mục tiêu 50.000-60.000 xe 2024) thì hiệu suất sẽ cải thiện dần. CFO đã xây dựng các kịch bản tài chính mới thận trọng hơn, phản ánh thực tế thị trường, thay vì các giả định quá lạc quan như giai đoạn đầu. Mô hình tài chính của VinFast giờ tập trung vào kiểm soát chi phí (tối ưu sản xuất, cắt giảm khuyến mãi khi có thể) và tăng doanh thu dần dần qua mở rộng mạng lưới bán hàng, để từng bước thu hẹp lỗ.

Bài học rút ra từ quá trình huy động vốn của VinFast

Tư duy chiến lược và tầm nhìn dài hạn: Trường hợp VinFast cho thấy tầm quan trọng của tầm nhìn dài hạn và sự kiên định trong chiến lược huy động vốn. Dự án sản xuất ô tô điện đòi hỏi nguồn lực tài chính khổng lồ và thời gian đầu tư nhiều năm trước khi có lợi nhuận. Vingroup và CFO của mình đã chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc “marathon” vốn này, huy động vốn từ mọi kênh có thể và không ngại đầu tư lớn với tầm nhìn 5-10 năm. Bài học là nếu muốn tạo dựng một ngành công nghiệp mới (như EV) tại một thị trường mới, doanh nghiệp phải dám chấp nhận rủi ro tài chính lớn và cần nhà đầu tư có cùng tầm nhìn dài hạn. Sự hậu thuẫn mạnh mẽ và cam kết bền bỉ của Vingroup/ông Vượng chính là yếu tố then chốt giúp VinFast đi đường dài – đây là bài học về vai trò của cổ đông lớn trong các dự án startup “đốt tiền”. Đồng thời, VinFast cũng minh chứng rằng uy tín và nguồn lực của công ty mẹ có thể giúp startup thu xếp được những khoản vốn vay kỷ lục, điều mà một startup đơn lẻ khó lòng đạt được.

Đa dạng hóa nguồn vốn và linh hoạt điều chỉnh: Quá trình của VinFast nhấn mạnh bài học về đa dạng hóa nguồn vốn. Nhờ khai thác nhiều kênh (vay ưu đãi, trái phiếu, vốn chủ, IPO, SPAC…), VinFast luôn có phương án dự phòng khi một kênh gặp trục trặc. Chẳng hạn khi thị trường IPO đóng băng, công ty chuyển sang SPAC; khi trái phiếu khó bán, đã có Vingroup rót vốn tạm thời. Sự linh hoạt trong tư duy huy động vốn – không phụ thuộc duy nhất vào IPO hay bất kỳ nguồn nào – giúp VinFast trụ vững qua những thời điểm khó khăn. Bài học ở đây cho các doanh nghiệp là: luôn chuẩn bị kế hoạch B, C cho huy động vốn, và theo dõi sát diễn biến thị trường để điều chỉnh kịp thời. Việc VinFast chủ động thỏa thuận sẵn đường dây vốn với Yorkville hay đàm phán với nhà đầu tư chiến lược từ sớm cho thấy tầm quan trọng của việc tạo sẵn các công cụ tài chính để dùng khi cần, thay vì chỉ phản ứng bị động.

Tầm quan trọng của quản trị rủi ro và kiểm soát tài chính: Trải nghiệm VinFast cũng cảnh tỉnh về rủi ro tài chính khi mở rộng quá nhanh. Mặc dù gọi vốn thành công số tiền rất lớn, nhưng việc VinFast lỗ nặng và đòn bẩy cao đã ảnh hưởng uy tín tài chính của cả tập đoàn (Vingroup bị hạ triển vọng tín nhiệm, Vinhomes bị xếp hạng “junk” vì liên đới (Why EV Investment in VinFast is Putting Strain on Vingroup)). Bài học là doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ hiệu quả sử dụng vốn, tránh lạm dụng nợ quá mức. VinFast có lẽ đã rút kinh nghiệm khi năm 2023 quyết định chuyển một phần lớn nợ thành vốn để làm “sạch” bảng cân đối, động thái mà lẽ ra có thể thực hiện sớm hơn để giảm áp lực lãi vay. Ngoài ra, trường hợp VinFast cho thấy cần minh bạch thông tin và giao tiếp với nhà đầu tư. Do tính mới mẻ và rủi ro của dự án, VinFast/Vingroup nhiều lần bị cổ đông chất vấn; nếu doanh nghiệp chủ động công khai lộ trình và kết quả sử dụng vốn, có thể giảm bớt lo ngại. CFO VinFast đã học được cách cân bằng giữa việc “vẽ ra viễn cảnh tươi sáng” để gọi vốn và “nhìn nhận thực tế” khi thị trường yêu cầu – sự điều chỉnh kỳ vọng định giá từ 60 tỷ xuống 23 tỷ USD là một ví dụ về thích ứng kỳ vọng. Do đó, thận trọng tài chính và kỷ luật chi tiêu dần được VinFast nhấn mạnh hơn kể từ 2023 (tập trung tối ưu chi phí, nâng cao hiệu suất trước khi mở rộng tiếp).

Sự hỗ trợ của chính phủ và môi trường pháp lý: Bài học khác là biết tận dụng yếu tố pháp lý thuận lợi. VinFast ra đời trong bối cảnh chính phủ Việt Nam ưu đãi mạnh cho xe điện, và công ty đã tận dụng điều này để thúc đẩy thị trường nội địa, tạo doanh số bước đầu tốt – điều rất quan trọng để thuyết phục nhà đầu tư (thực tế VinFast nhờ đó chiếm lĩnh 50% thị phần ô tô VN năm 2023). Ở Mỹ, chọn xây dựng nhà máy ở North Carolina giúp VinFast hưởng lợi hàng tỷ USD ưu đãi, giảm gánh nặng vốn. Điều này cho thấy doanh nghiệp nên đặt dự án ở nơi có chính sách hỗ trợ, giảm chi phí huy động vốn. Ngoài ra, quyết định cấu trúc VinFast qua Singapore dường như đúng đắn: môi trường pháp lý Singapore thông thoáng cho gọi vốn quốc tế, giúp VinFast thuận lợi huy động và bảo vệ quyền lợi cổ đông hơn. Bài học là việc cấu trúc pháp lý phù hợp có thể mở ra cánh cửa lớn (IPO Nasdaq) mà cấu trúc nội địa khó làm được.

Thành công và hạn chế: Tổng kết lại, VinFast đã thành công trong việc huy động đủ lượng vốn cực lớn trong thời gian ngắn, xây dựng được nền móng cho một hãng xe điện toàn cầu – đây là thành quả không thể phủ nhận. Việc trở thành công ty Việt Nam đầu tiên niêm yết Nasdaq với định giá hàng chục tỷ USD cũng là thành tựu mang tính lịch sử (VinFast's shares surge in Nasdaq debut for Vietnam EV maker | Reuters). Tuy nhiên, VinFast cũng bộc lộ những hạn chế: chiến lược huy động vốn phụ thuộc quá nhiều vào nội lực thay vì gọi vốn bên ngoài (dẫn đến gánh nặng cho tập đoàn mẹ và rủi ro tập trung); định giá có lúc phi thực tế tạo kỳ vọng quá cao; và tiến độ sử dụng vốn đôi khi chưa tối ưu (ví dụ chi phí bán hàng cao, mở rộng nhiều nơi cùng lúc). Từ góc độ CFO, kinh nghiệm quý giá rút ra là cần đánh giá cân bằng giữa tăng trưởng và an toàn tài chính. Một dự án tham vọng như VinFast đòi hỏi sự mạo hiểm, nhưng cũng cần điểm dừng hợp lý – chẳng hạn sau giai đoạn “đốt tiền” ban đầu, phải nhanh chóng cải thiện hiệu quả, nếu không sẽ gây áp lực lớn lên nguồn vốn. CFO VinFast đã rút ra kinh nghiệm đó khi công ty tuyên bố tập trung vào tăng doanh số và tối ưu chi phí thay vì mở rộng danh mục mới trong ngắn hạn (Vingroup và Phạm Nhật Vượng "rót" thêm vốn cho VinFast).

Nhìn chung, hành trình huy động vốn của VinFast là một bài học điển hình về việc xây dựng tài chính cho start-up công nghiệp nặng: kết hợp tầm nhìn táo bạo, huy động mọi nguồn lực, chấp nhận rủi ro, đồng thời không ngừng điều chỉnh chiến lược để thích nghi với phản hồi của thị trường và nhà đầu tư (VinFast's shares surge in Nasdaq debut for Vietnam EV maker | Reuters). Chính những bài học này sẽ giúp VinFast và Vingroup vững vàng hơn trên chặng đường còn nhiều thách thức phía trước.

Nguồn tham khảo: Báo cáo tài chính và thông cáo báo chí của Vingroup/VinFast; các phân tích chuyên gia trên Reuters, CNBC, Bloomberg; dữ liệu thị trường chứng khoán (Nasdaq); và các bài báo uy tín trong nước (VnExpress, Dân Trí, Vietnamnet, Vietnam Investment Review). Các thông tin số liệu quan trọng được trích dẫn trực tiếp trong bài. (VinFast được bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD nhập khẩu thiết bị - Báo VnExpress Kinh doanh)



Ghi Chú Nghiên Cứu Chi Tiết

Dưới đây là phân tích chi tiết về chức năng của SPAC, trường hợp cụ thể của VinFast sáp nhập với Black Spade Acquisition Co. vào năm 2023, lý do sáp nhập, và lợi ích, dựa trên thông tin công khai và nghiên cứu. Báo cáo này bao gồm tất cả chi tiết từ phân tích ban đầu, với bảng tóm tắt để minh họa rõ ràng.

 Chức Năng Của SPAC

SPAC, hay Special Purpose Acquisition Company (Công ty Mua Lại Mục Đích Đặc Biệt), là một công ty được thành lập với mục đích duy nhất là huy động vốn thông qua IPO và tìm kiếm một công ty mục tiêu để sáp nhập hoặc mua lại. Sau khi sáp nhập, công ty mục tiêu trở thành công ty niêm yết công khai mà không cần trải qua quy trình IPO truyền thống, tiết kiệm thời gian và chi phí.

  • Quy Trình Hoạt Động:
    • SPAC huy động vốn từ nhà đầu tư qua IPO, số tiền được giữ trong tài khoản ủy thác (trust account).
    • SPAC có thời hạn nhất định (thường 2 năm) để tìm công ty mục tiêu. Nếu không tìm được, nhà đầu tư có thể chuộc lại tiền gốc cộng lãi.
    • Sau sáp nhập, cổ đông SPAC có thể giữ cổ phần trong công ty mới hoặc chuộc lại tiền.
  • Lợi Ích Cho Công Ty Mục Tiêu:
    • Tránh quy trình IPO phức tạp, đặc biệt với công ty nước ngoài muốn niêm yết ở Mỹ.
    • Tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng khả năng tiếp cận vốn từ thị trường quốc tế.

 Trường Hợp Cụ Thể Của VinFast


Năm 2023, VinFast, một công ty con của Vingroup chuyên sản xuất ô tô điện, sáp nhập với Black Spade Acquisition Co., một SPAC, với định giá 23 tỷ USD và giá trị doanh nghiệp khoảng 27 tỷ USD VinFast SPAC Merger. Tuy nhiên, số tiền thực tế huy động từ SPAC chỉ khoảng 169 triệu USD, do hơn 80% cổ đông SPAC chọn chuộc lại cổ phần, nghĩa là họ lấy lại tiền thay vì giữ cổ phần trong VinFast Axios SPAC Details.

  • Chi Tiết Số Liệu:
    • Black Spade Acquisition Co. có khoảng 850 triệu USD trong tài khoản ủy thác trước khi sáp nhập.
    • Sau khi hơn 80% cổ đông chuộc lại, chỉ khoảng 20% còn lại, tương đương 170 triệu USD, phù hợp với con số 169 triệu USD được báo cáo.
    • Số tiền này trở thành một phần dự trữ tiền mặt của VinFast sau sáp nhập, nhưng không đủ để đáp ứng nhu cầu vốn lớn của công ty.
  • Kết Quả:
    • Sáp nhập giúp VinFast niêm yết trên NASDAQ vào tháng 8/2023, tăng khả năng tiếp cận thị trường vốn quốc tế Bloomberg Nasdaq Listing.
    • Tuy nhiên, giá cổ phiếu sau niêm yết biến động mạnh, phản ánh rủi ro thị trường và hiệu suất tài chính yếu, với VinFast báo lỗ 598 triệu USD trong quý đầu năm 2023 VinFast Financials.  


Vì Sao Phải Sáp Nhập Với SPAC?

Có nhiều lý do khiến VinFast chọn sáp nhập với SPAC:

  • Niêm Yết Nhanh: Quy trình IPO truyền thống có thể mất nhiều tháng hoặc năm, đặc biệt với công ty nước ngoài muốn niêm yết ở Mỹ. Sáp nhập SPAC giúp VinFast trở thành công ty niêm yết nhanh hơn, quan trọng trong bối cảnh thị trường EV cạnh tranh khốc liệt.
  • Tăng Khả Năng Huy Động Vốn Tương Lai: Là công ty niêm yết, VinFast có thể dễ dàng phát hành thêm cổ phiếu hoặc vay nợ trên thị trường quốc tế, mở ra cơ hội huy động vốn từ nhà đầu tư toàn cầu.
  • Nâng Cao Uy Tín và Hình Ảnh: Niêm yết trên NASDAQ, một sàn giao dịch lớn, tăng uy tín và khả năng thu hút khách hàng, đối tác, và nhân viên, đặc biệt khi mở rộng sang thị trường Mỹ và châu Âu.
  • Định Giá Cao: Định giá 23 tỷ USD trong sáp nhập có thể hỗ trợ huy động vốn sau này hoặc đàm phán với nhà cung cấp, đối tác, dù giá cổ phiếu sau niêm yết có thể không phản ánh giá trị này.
  • Giảm Áp Lực Tài Chính Từ Vingroup: Với VinFast báo lỗ lớn, sáp nhập SPAC có thể là cách để giảm bớt áp lực tài chính lên Vingroup, đồng thời mở ra cơ hội cho nhà đầu tư mới.

 Lợi Ích

Dù số tiền thực tế từ SPAC chỉ 169 triệu USD, sáp nhập mang lại nhiều lợi ích:

  • Trở Thành Công Ty Niêm Yết: VinFast có thể tiếp cận thị trường vốn Mỹ, mở ra cơ hội phát hành thêm cổ phiếu hoặc vay nợ, dù cần thời gian để tận dụng.
  • Tăng Khả Năng Hợp Tác: Định giá 23 tỷ USD và niêm yết trên NASDAQ cải thiện hình ảnh, giúp thu hút đối tác chiến lược, đặc biệt trong ngành EV.
  • Hỗ Trợ Từ Nguồn Nội Bộ: Dù SPAC không mang lại vốn lớn, VinFast vẫn nhận hỗ trợ từ Vingroup và chủ tịch Phạm Nhật Vượng, với cam kết thêm 3,35 tỷ USD đến năm 2026 Reuters Funding 2024.
  • Cơ Hội Dài Hạn: Niêm yết công khai tạo nền tảng cho VinFast huy động vốn trong tương lai, đặc biệt khi thị trường EV phục hồi.

 

Bảng Tóm Tắt So Sánh Lợi Ích và Thách Thức

Lợi Ích

Thách Thức

Niêm yết nhanh trên NASDAQ

Chỉ huy động 169 triệu USD, thấp hơn kỳ vọng

Tăng khả năng huy động vốn tương lai

Giá cổ phiếu biến động mạnh sau niêm yết

Nâng cao uy tín và hình ảnh thương hiệu

Thị trường EV cạnh tranh, VinFast báo lỗ lớn

Hỗ trợ từ Vingroup và chủ tịch

Rủi ro chuộc lại cổ phần cao trong SPAC

Kết Luận

Sáp nhập với SPAC là chiến lược giúp VinFast trở thành công ty niêm yết nhanh, tăng khả năng tiếp cận thị trường vốn quốc tế và nâng cao uy tín, dù số tiền thực tế từ SPAC thấp. Dù có thách thức, lợi ích dài hạn như cơ hội huy động vốn sau này và hỗ trợ từ Vingroup làm cho quyết định này có ý nghĩa chiến lược.



Chiến lược huy động vốn của VinFast: Tổng quan và bài học rút ra

Dưới đây là phân tích chi tiết về các chiến lược huy động vốn của VinFast từ khi thành lập đến nay, các thách thức gặp phải, những điều kiện pháp lý chi phối, kết quả đạt được và những bài học rút ra.

I. Các chiến lược huy động vốn của VinFast

VinFast đã huy động vốn thông qua nhiều kênh khác nhau để tài trợ cho sự mở rộng và phát triển của mình, bao gồm:

  1. Phát hành trái phiếu quốc tế và trong nước

    • VinFast đã phát hành nhiều đợt trái phiếu trong nước và quốc tế để huy động vốn. Đặc biệt, vào năm 2021, VinFast phát hành trái phiếu hoán đổi trị giá 425 triệu USD, với thời hạn 5 năm, lãi suất 3,25%/năm.
    • Một số trái phiếu này có quyền chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của VinFast Auto hoặc công ty con như Vinhomes.

  2. Vay hợp vốn và bảo lãnh tín dụng từ các tổ chức tài chính quốc tế

    • Năm 2018, Euler Hermes (Đức) bảo lãnh khoản vay 950 triệu USD cho VinFast để nhập khẩu máy móc thiết bị.
    • Đây là một trong những khoản vay quan trọng giúp VinFast đầu tư vào dây chuyền sản xuất hiện đại.

  3. Gọi vốn từ các quỹ đầu tư chiến lược

    • Vingroup (công ty mẹ của VinFast) đã thu hút các khoản đầu tư từ các quỹ lớn, trong đó có Công ty Quản lý Quỹ Hanwha (Hàn Quốc) thông qua phát hành cổ phiếu ưu đãi trị giá 400 triệu USD.

  4. Niêm yết trên sàn chứng khoán Mỹ (IPO)

    • Tháng 12/2022, VinFast đã nộp hồ sơ F-1 lên Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ (SEC) để đăng ký phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).
    • IPO là bước quan trọng để VinFast tiếp cận nguồn vốn lớn hơn trên thị trường quốc tế.

  5. Khoản vay chuyển đổi và các khoản tài trợ ngắn hạn

    • Năm 2023, VinFast đã phát hành một khoản vay chuyển đổi trị giá 50 triệu USD với thời hạn 6 tháng, lãi suất 4%/năm.
    • Khoản vay này cho phép nhà đầu tư chuyển đổi thành cổ phiếu VinFast Auto.

  6. Hợp tác với chính phủ và các tổ chức tài chính để phát triển nhà máy

    • Tháng 3/2022, VinFast ký thỏa thuận xây dựng nhà máy sản xuất ô tô tại bang Bắc Carolina (Mỹ) với tổng vốn đầu tư giai đoạn đầu là 2 tỷ USD.
    • Nhà máy này giúp VinFast mở rộng sản xuất tại thị trường Mỹ, giảm chi phí vận chuyển và thuế quan.

II. Những thách thức gặp phải

1. Tính phức tạp của việc niêm yết trên sàn Mỹ

  • IPO tại Mỹ đòi hỏi VinFast phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về báo cáo tài chính, minh bạch doanh nghiệp và quản trị công ty.
  • Sự biến động của thị trường chứng khoán Mỹ có thể ảnh hưởng đến giá cổ phiếu VinFast sau khi niêm yết.

2. Áp lực tài chính và chi phí vận hành cao

  • VinFast đã đầu tư mạnh vào R&D, sản xuất xe điện và hạ tầng trạm sạc, làm tăng nhu cầu vốn liên tục.
  • Các khoản vay và trái phiếu cần được quản lý chặt chẽ để đảm bảo khả năng trả nợ.

3. Cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ toàn cầu

  • VinFast đang phải đối đầu với Tesla, BYD, và các hãng xe điện lớn khác.
  • Việc mở rộng ra thị trường quốc tế đòi hỏi nguồn vốn lớn để thiết lập hệ thống phân phối, hậu mãi và thương hiệu.

4. Chính sách và quy định pháp lý

  • VinFast phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt của SEC, các cơ quan quản lý tài chính Mỹ, cũng như chính sách thuế và ưu đãi xe điện tại các quốc gia mục tiêu.

III. Kết quả đạt được

  • VinFast đã huy động thành công hàng tỷ USD qua nhiều kênh khác nhau, giúp tăng cường năng lực sản xuất và mở rộng thị trường quốc tế.
  • Việc niêm yết tại Mỹ giúp VinFast nâng cao uy tín thương hiệu và khả năng thu hút nhà đầu tư toàn cầu.
  • Nhà máy tại Mỹ giúp giảm chi phí vận chuyển và tăng lợi thế cạnh tranh tại thị trường Bắc Mỹ.

IV. Bài học rút ra

  1. Đa dạng hóa nguồn vốn: Việc huy động vốn từ nhiều kênh (trái phiếu, IPO, vay hợp vốn, quỹ đầu tư) giúp đảm bảo nguồn lực tài chính dồi dào và linh hoạt.
  2. Tận dụng lợi thế chính sách: VinFast đã tận dụng các chính sách ưu đãi đầu tư tại Mỹ để xây dựng nhà máy, giúp giảm chi phí sản xuất.
  3. Quản trị rủi ro tài chính chặt chẽ: Quản lý nợ, kỳ hạn trái phiếu và các điều kiện chuyển đổi cổ phiếu giúp VinFast duy trì sức mạnh tài chính.
  4. Tập trung vào chiến lược dài hạn: Dù gặp nhiều thách thức, VinFast vẫn kiên định với mục tiêu trở thành hãng xe điện toàn cầu, với chiến lược phát triển bền vững.

V. Kết luận

Chiến lược huy động vốn của VinFast là một bài học quan trọng về quản trị tài chính và đầu tư chiến lược. Việc kết hợp phát hành trái phiếu, IPO, vay hợp vốn và gọi vốn chiến lược đã giúp VinFast mở rộng hoạt động mạnh mẽ, vươn ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, công ty cũng phải đối mặt với những thách thức lớn về quản lý nợ, rủi ro tài chính và cạnh tranh toàn cầu.

Chiến lược này mang lại nhiều bài học quan trọng cho các CFO trong việc huy động vốn, quản lý tài chính và mở rộng thị trường trong ngành công nghiệp sản xuất và công nghệ.


Được đăng bởi vào lúc
Nhãn: ,

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Post Comments (Atom)